“O patriotismo é o último recurso dun pillabán”, consideraba no século XVIII Samuel Johnson no seu famoso diccionario. Cen anos despois, noutro diccionario non menos famoso, Ambrose Bierce correxía respectuosamente ó influinte pensador: non é o último recurso, é o primeiro. Acordeime deles cando souben da intención do alcalde coruñés de facer ondear eternamente desde hoxe no Orzán unha bandeira que ten máis ou menos o tamaño (25 m2) dos minipisos propostos pola ministra de Vivienda.
Non sei por que esa asociación, en realidade. Tanto o doctor Johnson como o xornalista Bierce viviron en sociedades (a británica e a norteamericana) que eran, e son, fortemente patrióticas, sempre dispostas a despregar bandeiras, e quizais eso explique o pensamento incisivo dos dous. A nosa non o é, posiblemente porque o patriotismo non nos aportou historicamente outra cousa que disgustos. Non soamente no franquismo, senón antes, cando a falta de patria, había rei (ata o recoñece Arturo Pérez Reverte, aínda que o disculpe). Patriota é unha palabra que nunca me gustou. Xa de rapaz me parecía unha barbaridade a frase latina Dulce et decorum est pro patria mori que había que traducir (“doce e decoroso é morrer pola patria”), e o da “patria potestade” asociábao ó dereito dos pais a usar o cinto como método educativo.
Sempre estiven máis de acordo con aquelo de que os traballadores non teñen patria ou de que a patria do home é a infancia, que dixeron respectivamente Marx e Rilke (dous alemáns, outros experienciados dos efectos do patriotismo). Mesmo a Castelao, que era un sentimental, lle debía soar a corno queimado o concepto e por eso propuxo aquelo de “matria”.
Por outra parte, as bandeiras naceron para o mesmo uso que os guías turísticos de xaponeses lle dan ó paraugas: levantalo para que te sigan os propios e distinguilos dos alleos. Usar con ese fin a bandeira que a constitución asigna a todos (por moito que antes, con poucas variantes, fose a da monarquía absolutista e logo a do franquismo), resulta tan estraño como pouco integrador, igual que as cuñas radiofónicas que paga Bono (o ministro) nas que se identifica a “Fiesta Nacional” de hoxe co exército. Está ben se é para distinguila da outra “fiesta nacional” (a dos touros) pero, se é nacional ¿por que non asociala igualmente coa rede nacional de Paradores, coa Liga nacional de Fútbol ou co hábito de durmir a sesta? A explicación da actitude Vázquez-Bono xa a sei eu, pero prefiro dar a que lle escoitei onte nunha tertulia da Radio Galega a María Antonia Iglesias, que veranea en Panxón e non é precisamente nacionalista “Parece que quieren quedar primeros en el concurso de pecholatas”, dixo castizamente e quedando tan ancha.
Por min, alá cada un coas súas conviccións e as súas urticarias persoais, sempre que non as impoñan aupándose no cargo e non se precise tanto pao para rascalas. Porque con ese tamaño minipiso de bandeira, queda hortera ata a do Deportivo, e dá a sensación que, en lugar dunha cidade, vivimos nun estanco dos de antes, ou nun cuartel.
(para mércores, 12 de outubro de 05)
E case sorte que o abanderado (es cosa de hombres) alcalde coruñés dicía que había que desdramatizar o debate do Estatut catalán… Non sei que faría se lle dera por dramatizar
Ambrose Bierce di: ” In Dr. Johnson’s famous dictionary patriotism is defined as the last resort of a scoundrel. With all due respect to an enlightened but inferior lexicographer I beg to submit that it is the first. “
Scoundrel = pillabán?. Non sería mais axeitado canalla?
Efectivamente, e asi me soaba a min de memoria, pero na traducción que teño do “Diccionario del diablo” de Bierce (e que teño escaneada, para atopar as cousas máis axiña) vén “pillo”, así que o deixei en pillabán. Por certo, hai aí alguén que fora o asunto?
Non, chegoume escoitar o discurso na súa totalidade por Radio Coruña, cun resumo logo do mesmo moi pero que moi suaviño no telexornal da TVG. Pola tarde unha morea de xente ía polo Paseo Marítimo no sentido da ocorrencia, uns poucos íamos no contrario. No meu caso, tamén é certo, as amistades non me deixaron achegarme todo o que eu desexaría a ese artefacto custodiado por uns cantos policías municipais…