A noticia que máis me estremeceu nos últimos tempos –descontando a torpeza da ministra de Cultura, Ángeles González-Sinde, que aínda que sexa para estremecerse, non é noticia- é a da detención do alcalde da localidade valenciana de Polop, acusado de participar no asasinato do seu antecesor. E non polo delito en si, que tamén, senón porque de telo feito, fíxoo para poder perpetrar os negocios urbanísticos que efectivamente perpetrou en canto chegou ao cargo, segundo as investigacións. A noticia pasou un tanto desapercibida, a pesar de que –ou quizais por que- contén elementos que a todos nos soan.

O asunto é que o alcalde-de-toda-a-vida de Polop era Alejandro Ponsoda, do PP, e o seu responsable de urbanismo era Juan Cano, ata que en 2002 o cacharon dúas veces nas patacas. Ben, nas patacas exactamente non: foi gravado cando supostamente tentaba cobrar unhas comisións a uns promotores. Baixo a ameaza de publicar a cinta, non foi nas listas en 2003, pero fíxose con control do PP local e volveu ao concello en 2007. Sen embargo, Ponsoda opúxose a un proxecto de Cano de permitir unha urbanización de 5.000 vivendas (Polop ten uns 4.000 habitantes), en outubro dese mesmo ano matárono e Cano chegou a alcaldía. Agora, a maiores da súa suposta intervención na morte do seu xefe e compañeiro de partido, descubriuse que Cano tiña 24 contas correntes e a súa muller 25, e que entre os dous tiñan catro empresas. A Axencia Tributaria detectou que lle cobraran 220.000 euros a promotores. O de “descubriuse” é un eufemismo, porque nun lugar de 4.000 habitantes, medio mundo sabía o das gravacións e o outro medio debía saber o dos cartos, sen que tal coñecemento fose impedimento para que o partido e o electorado o apoiase.

Este caso é outras desas excepcións ao traballo calado e honrado da práctica totalidade dos alcaldes e corporacións locais. Claro que a trama urbanística soamente se descubriu porque o alcalde e os seus socios foron tan presuntamente animais que, para obter os seus fins, non se pararon en barras (ou máis ben si: argallaron a operación nun club de carretera chamado Mesalina). Se non fose porque houbo unha morte, Cano (gravado en plena extorsión como os de Gondomar) aínda andaría facendo declaracións sobre o progreso que trouxo a Polop (como o que quixeron levar a Muxía, cunha urbanización de 2.000 vivendas). Contra o que di Zapatero, que as corrupcións urbanísticas que saen á luz proban que o sistema funciona, o único que proban é que o sistema é incapaz de impedir as corrupcións urbanísticas. E menos cando as medidas que se propoñen por un lado chaman á ética, e por outro supoñen un reforzo da discrecionalidade municipal. “Os corruptos saben moi ben que as súas operacións non son éticas, o que lles pode é a súa paixón por gañar diñeiro. O freo ha de ser externo: a denuncia, a prensa, os xuíces. Quen falta á ética non necesita un curso teórico sobre ela: só o medo aos xornalistas e aos xuíces evitará a corrupción”, dicía xa hai quince anos o banqueiro Luís Valls Taberner. Desde entón, non parece que teña medrado nin a ética, nin o medo á prensa ou aos xuíces.

La Opinión de A Coruña leva días revelando que o goberno local, socialista/nacionalista asinou hai uns días un convenio cos promotores A, B e C polo que un millón de metros cadrados de solo rústico pasan a ser urbanizables, e de valer catro euros o metro a valer 222 euros. A cambio, A, B e C farán un parque e unha cidade da tecnoloxía que meterá medo (e que se ignoraba que se necesitara). Xusto ao lado, o anterior goberno municipal, socialista/lerrouxista, xa lle outorgara en 2003 ao citado empresario A a concesión para executar de forma privada un polígono de 700.000 metros cadrados que, segundo destacaba entón o alcalde Vázquez, esgotaba a bolsa de chan comercial da cidade. Non era así, porque en 2007, A, acompañado de B e do irmán de C, obtiña permiso municipal para erguer, noutra parcela anexa a este conxunto de terras eréctiles, un macrocentro comercial nunha superficie duns 100.000 metros cadrados, adquirida en parte coa familia política do alcalde como intermediarios. O concello declarou os terreos zona urbana consolidado, a pesar da rusticidade evidente de boa parte dela, co que A, B e o irmán de C aforráronse os gastos de urbanizalos. Ata conseguiron que se desviase unha rolda que os atravesaría.

Non descubro nada que a prensa non diga –e mesmo celebrase, nalgúns casos- e, polo tanto, que os xuíces non saiban. Tampouco digo que haxa nada ilegal, ou que, de habelo, se fixese a cambio de cartos. Pero é curioso que o libre mercado é libre, pero sempre ganan os mesmos. Como di un coñecido meu, habitual dos preitos, de ganar xa non digo nada, pero polo menos empatar algún.

→Aquí a versión coruñesa