En maio de 2015, no restaurante O Dezaseis de Santiago, os aquí presentes fixeron unha porra/aposta sobre as eleccións xerais que se aveciñaban.
Fernando Vázquez aventurou que Mariano Rajoy nin se presentaría como candidato. Jordi Évole, que acababa de gañar o Premio José Couso á Liberdade de Prensa, e Antón Losada, concordaban en que sí se presentaría, pero diferían no resultado: Évole resistíase a crer que recuncase, e Losada dicía que si.
Para dar fé, con Daniel Picas de testemuña, eu fixen a acta nun anaco de mantel, que asinaron os apostantes. Alguén lle debe unha cea a algúns.
Non me gusta a xente que pide que se corten cabezas. Esa circunstancia sempre me acorda a contestación de Pío Cabanillas cando lle dixeron que alguén pedía a súa: “¿Para qué?, ¿para usarla?” Pero agora que están de moda as metáforas náuticas sobre capitáns e grumetes penso que quizais nese barco vaia sendo hora de que fagan caso da suxestión dun amigo meu: os que fixaron o rumbo de derrota (en derrota) deberían ser abandonados nunha dorna con auga e comida para sete días. Como fixeron os amotinados da Bounty coa oficialidade. A diferenza é que na Bounty había un Fletcher Christian.
Hai hoxe dez anos empezaba eu este Sihomesi.com. Curiosamente, había eleccións, e como xa dixen algunha vez, a maiores de seguir a moda de ter un blog, pensei que facer un habíame de quitar o traballo de escribir unha columna de prensa. “Textos fragmentarios, primeiras impresións, cousas máis acaídas á web, que podo ir ceibando ao ritmo da campaña”, dixen para min. Pasei o mesmo traballo e multipliqueino por tres. Escribir as columnas, actualizar o blog e interactuar cos queridos comentaristas.
Dez anos despois, os blogs xa están menos de moda que as chaquetas con ombreiras e eu teño moi descoidada a leira esta, e por moito que me poña a dicir que me vou emendar, pois eu que sei, ao mellor si, e ao mellor non. Pero levo metidos 1.096 Artigos e vostedes 5.952 Comentarios. E coñecín a xente marabillosa gracias ao blog, como a Alfonso Pardo, ou Caralladas29, ou Eduardo, e en parte a Mourullo (aínda que xa o coñecía como o analista chamado Aristides Wrangler), e aínda me quedan por coñecer a Xaquín e a Álvarez o de Vigo. E aquí recuperei a vellos amigos como eSedidió, e moita máis xente que me esquezo. Así que isto que comezou e seguíu) gracias á axuda dos Yang (Berto e María Yáñez) non me peta pechalo porque non estea de moda ou dea traballo, dúas escusas de xente frouxa e blandengue, segundo a taxonomía de El Fary.
E por unha vez que me acorda o aniversarios (iso é mentira, acordoulle a Mourullo, que é o home que sempre está aí. Onde? non se sabe pero aí, onde fai falta que estea), pois celébroo. Heino celebrar cunhas cañas que debo.
Se me permiten unha confesión, das peores situacións que recordo, cando máis dúbidas me atravesaron e máis considerei que que porra de mundo este, foi unha cando tiña quince anos. Non falo dos malos tragos da vida, senón desas situacións nas que tomar unha decisión é como escoller entre o risco de gangrena ou quedar sen perna (pode parecer esaxerado, pero era o acaído no contexto das miñas lecturas xuvenís: Jack London, Salgari, Stevenson ou o Capitán Marryat). Paseinas parecidas cando tiven que decidir, xa de adulto, entre varias opcións profesionais, ou se mudarme de casa. Pero nada comparable aos suores, noites en vela e anos de vida noviña que perdín mentres me decidía se me presentaba á revalida de sexto de bacharelato.
Hai moi, moito tempo, cando bacharelato eran seis anos, había unha reválida en cuarto, que che daba o diploma de bacharel elemental —vaia nome!— e outra en sexto, que che outorgaba o pomposo título de bacharel superior. Eran dous exames tremendos, case como os exames imperiais do acceso ao mandarinato en China. Cando me chegou a hora, a reválida de sexto deixou de ser obrigatoria, facendo feliz a toda unha xeración. Pero un profesor suxeriu a meus pais que mellor era facela, por un se acaso. E meus pais deixaron o “se acaso” ao meu criterio. Coñecéndome, algo moito máis efectivo que se fose unha orde. Pero parecíame absurdo. Para que sufrir aquela ordalía, se non valía para nada, e máxime cunha nota media próxima á matrícula? Aínda hoxe soño con matar lentamente a aquel profesor.
Agora, vexo a nenos de oito anos, entre eles o meu, padecer semellantes tránsitos. “¿A tí te parece que puedo repetir?”, escoiteille o outro día nun recreo a un neno todo angustiado preguntarlle a seu pai, imaxino que igualmente agoniado. Que os alumnos de terceiro de primaria, nenos de 8 e 9 anos, vaian ser sometidos a un exame de avaliación de coñecementos en linguas e matemáticas por profesores alleos non ten máis sentido que empezar a marcar ás criaturas en todos os aspectos. A marcar como as reses, co ferro candente do nivel académico irreversible e coa marca indeleble do medo como motor da aprendizaxe. Marca tamén aos profesores, nerviosos ante a impotencia de ver xulgado o seu traballo, e clasificado o centro, polos resultados dun exame chafulleiro e insuficiente. Enténdanme, non son dos que pensa que hai que premiar sempre a todos, a todas as idades. Nin sequera teño claro iso da promoción automática. Son partidario das oposicións para conseguir postos de traballo non porque garanta seleccionar aos mellores, senón porque me parece o sistema máis xusto e equitativo. Pero unha cousa é inculcar a importancia do esforzo e o traballo, e outra é meter en cativos, pais e profesores os valores de Mad Max III. La cúpula del trueno (“¡Dos entran, uno sale!”). Se a cousa non tivese un fedor clasista real que bota para atrás, é como para imaxinar a Wert como un malo da Marvel, o Sexador Educativo Tolo, clasificando colexios en centros para a elite, medio pelo e carne de canón.
A todo isto, eu acabei facendo aquela reválida. Pasei o peor verao da miña vida, fixen o exame nun estado de catatonía e aprobeina. Non me serviu para nada. Se por min é, este ano o meu fillo non a fai.
O da xornada de reflexión é unha de tantas rodas de muiño que tragamos como se fosen requisitos democráticos, cando son usos que quedaron aí non se sabe por que, como o de votar en domingo. (Ben, o de votar en domingo si se sabe por que, en teoría para estimular a participación, e de paso para non ter que pagar as horas). Ninguén necesita un día para reflexionar, e o que todos desexamos, electores e candidatos, e que todo acabe canto antes, yquesealoquediosquiera. En realidade, a xornada de reflexión é de acougo, porque hai quen chega tan disparado ao décimo quinto día da campaña e infinitísimo da precampaña, que se non frea 24 horas pode pasar calquera cousa. Se relacionan a Ada Colau con Bin Laden porque o antigo protexido da CIA e exsocio de Bush tiña un libro de Chomsky, autor que asinou a favor de Barcelona en Comú, alguén pode dicir que Pablo Echenique é un mutante porque vai en cadeira de rodas como o profesor Charles Xavier de X-Men. Pero non está mal ter un tempo para pensar nas eleccións.
Por exemplo, en base a que os partidos políticos teñen acceso ao censo electoral, é dicir, ao nome e enderezo postal de todos os cidadáns maiores de 18 anos. Para enviar propaganda e papeletas electorais a casa, claro. Hai unha chea de establecementos comerciais que tamén me inundan a caixa de correos, a miña ou a da comunidade, de publicidade que tampouco preciso sen necesidade de que teñan —espero— as miñas señas. E tampouco preciso, nin eu nin ninguén, as papeletas. Hainas nas cabinas. Se non houbese máis opción que escoller o voto nelas, aforrariámonos nada máis e nada menos: 1. Que unha información tan sensible como o nome e domicilio de todos os cidadáns maiores de idade estivese en mans duns señores particulares, algúns moi respectables, pero outras cunha notable tendencia a cometer delitos dos chamados non violentos. 2. Un gasto de miles de millóns de euros en papeletas. 0,22€ de axuda pública por elector nas candidaturas ganadoras, e en canto aos gastos privados, en fin, todos sabemos, logo de que prescribe, de onde sae a meirande parte dos cartos das campañas. 3. O espectáculo bochornoso e bananeiro do carrexo. O vergoñento do fenómeno non é o transporte do votante, que non deixa de ser un servizo, é a humillante entrega do sobre.
E finalmente, en base a que, un señor ou señora acreditado por un partido está onda os responsables da mesa electoral, indistinguible con eles, apuntando as votacións? É dicir, por que PP, PSOE, BNG ou Podemos ten que saber, e rexistrar, censo en man, se Xosé Manuel Pereiro Sánchez votou ou non? (e xa postos, por que os membros da mesa o teñen que proclamar a berros, como se lle interesase a alguén que non fose ao propio elector?). É raro que ningún partido pedira, que eu saiba, acabar con iso. Xa sei que acordei tarde, e que estas eleccións son para escoller corporacións locais, pero como tamén son para medrar, estar coa maioría, facer o cambio ou a creba democrática, empezar a liberar o país, etc, fáganme o favor de ir pensando/prometendo que para as que veñen xa votaremos como se fose unha democracia normal.
Hai anos, no correspondente repaso poselectoral que facía, concello por concello e alcalde ou responsable político local por etc o daquela presidente do Deputación e do PP de Ourense, José Luis Baltar, mirou as contas dun deles –concello, alcalde ou responsable local- concreto, e pediu explicacións. O interpelado, medio avergoñado, medio cabreado, revolveuse: “É que me morren os votantes, presidente!” Alberto Núñez Feijóo botou man dos clásicos o outro día no comité de dirección do PPdeG para xustificar a derrota —“hostia-hostia”, segundo a definición da politóloga Rita Barberá— das candidaturas conservadoras o pasado domingo 24 de maio. Igual que para aquel alcaldiño ourensán, 186.000 votos e dúas deputacións menos teñen para o presidente do PP de Galicia explicación, en parte, porque neste catro anos morreron 100.000 censados.
As razóns de porque se deron involuntaria e irremediablemente de baixa electoral e vital os votantes de orde e non os de desorde non están claras. Pódese argumentar que os vellos teñen unha cosmovisión máis conservadora —aquilo que si dicía Churchill de que quen de novo non é revolucionario non ten corazón, e quen aos 40 o sigue sendo, non ten cabeza—, pero tamén houbo centos de miles de mozos que tiveron que saír ganar o mundo por aí adiante, ou sexa que o eixe conservador/vello-progreso/novo estaría equilibrado censalmente. E a maiores, o BNG fíxose con alcaldías en sitios onde lle chaman xente nova á que non baixa dos 40 e pico. Máis plausible é o argumento presidencial de que a cousa debeuse a que houbo xente que non foi votar. Obviamente, trátase de xente que non foi votar ao PP, ese é un argumento indiscutible, pero non aclara de novo por que si foron votar aos outros. En definitiva, se eu fose un analista serio, cuestionaríame por que se produciu ese fenómeno que poderíamos definir como de abstención desigual ou inapetencia asimétrica.
Con todo, a análise para xustificar o bacarrá que máis me fixo pensar foi a de que o PP estaba centrado en atallar a crise, loitando como leóns nos despachos pola recuperación económica, e fallou a comunicación, ou sobraron os efectos dos recortes (aquela “piel” que faltaba no anuncio televisivo no saía a executiva do PP merendando). Resumindo tantas e tan variopintas teses, mentres o partido no goberno estaba traballando pola xente, os demais andaban ao seu, cando non pisándolle a mangueira. A sensación que eu tiña dos demais é, no que respecta aos rivais tradicionais, que PSOE e BNG estaban medio apampados e facendo campaña co piloto automático, procurando que os propios non lle deran demasiadas puñaladas. En canto ás opcións emerxentes, Mareas et altrii, bastante tiñan con darse constituído, superando o xen cainita ancestral e ao natural amor ás siglas. Claro que xa se queixaba Clemenceau hai cen anos que gobernar nun réxime democrático sería moito máis fácil se non houbera que ganar eleccións constantemente. Agora, se se están esforzando en atallar a crise e en resolver problemas é o resultado que hai é este, poden aforrar as sucesivas campañas.
Hoxe andarei por Monforte, porque alí aínda é Ano Lois Pereiro. Éo nos corazóns —ou na víscera onde cada quen faga residir a emoción— de moita xente, pero na cidade onde el naceu éo oficialmente, por decisión do Concello, e hoxe celébrase o acto polo que a Casa da Cultura e a Biblioteca se chamarán desde agora Poeta Lois Pereiro.
Foto Carlos Cortés. La Voz de Galicia
A mesma Casa da Cultura onde tivo lugar a sesión solemne da Real Academia do Día das Letras Galegas, hai catro anos, naqueles días nos que lle acabei collendo algo de manía ao meu irmao pequeno de tanto traballo que deu. O de hoxe será algo máis sinxeliño. Acudiremos unha requitropa —que é a monfortina expresión para culimaia, ou rabaño máis ou menos humano— de persoas, diremos cousas, agardo que breves, e hala, a facer tempo ata a noite a escoitar a Vera Lynn e a Tres Trebóns.
Ben, antes do “hala!”, a familia daremos uns libros deses que son difíciles de atopar. Un facsímile, a obra completa bilingüe e dúas traducións da poesía completa, á que fixo ao inglés Jonathan Dunne e a que fixo ao búlgaro Tsvetanka Elenkova.
A importancia do inglés non fai falta que a proclame eu, xa se encargan as autoridades educativas deste país, pero no que atinxe ao búlgaro, a min paréceme que calquera biblioteca que se prece debe contar nos seus andeis con edicións en búlgaro, ou en finés, ou lingua así. Pero sobre todo, nestes tempos nos que o acceso ao coñecemento, ou polo menos á información é ben doado, calquera biblioteca debe contar con libros. As bibliotecas están ben para traballar sen ceder as distraccións, para acceder a internet quen non o teña na casa, ou para consultar datos inasequibles por outros medios. Pero unha biblioteca é para ler libros nela, en recollemento colectivo, ou levalos para casa a desfrutalos a soas.
Cando Lois e eu eramos nenos, os libros entraban na casa nos santos, nos aniversarios, e nos desprazamentos por cuestións médicas, fundamentalmente —ai!, e ese “ai!” non é retórico— ao dentista. Pero entre cumpreanos, empastes e revisións oculares, estaba a biblioteca da Caixa, e alí Julio Verne, Salgari, e unha chea de refuxios, tropicais ou glaciares para as tardes de néboa ou de aburrimento. Supoño que os políticos devecen por ter rúas e prazas co seu nome, barcos de guerra ou acordos de paz. Tanto que mesmo lles poñen a placa en vida, o que se sabe se evidencia máis os méritos dun ou o peloteo dos outros.
Pero para un escritor, que mellor que unha biblioteca, unha das trincheiras que nos van quedando contra a barbarie ilustrada —ilustrada non porque ilustre, senón porque ten “santos”, imaxes—. Tampouco está mal que che dediquen un colexio, pero o malo dos centros do ensino é que as experiencias son daquela maneira, e sempre corres o risco de escoitar: “cada vez que me lembro do Otero Pedrayo danme ganas de converterme nun asasino en serie”, sen que o pobre don Ramón teña culpa ningunha. O peor que che pode ocorrer nunha biblioteca é que sexan pouco delicados lembrando que hai un ano que tes un libro na casa. Polo demais, como lle escoitei unha vez ao irmán Rivas citar a René Char: “Dans mon pays, on dit merci”. No meu país danse as grazas.
O outro día entrevistei a James Ellroy, un dos bótolle que arredor de douscentos xornalistas que o entrevistaron na súa xira ibérica de presentación de Perfidia¸ o seu último libro. Ellroy seduciume como escritor o bastante como para terlle lido todo o que publicou en español, que xa veñen sumando, sen a última, trece novelas, dous libros autobiográficos e tres ou catro recompilacións de relatos breves ou artigos xornalísticos. Como persoa, os seus primeiros 30 anos de vida foi un ser pouco recomendable, por dicilo suavemente, e os trinta e pico seguintes, aínda que os dedique a escribir, quizais non teña mellorado substancialmente, aínda que si socialmente. É á vez un moralista extremo, un asocial militante, e un autor disciplinado que sabe das obrigas das promocións de libros. Non contesta preguntas de política —limitase a definirse de extrema dereita— nin de actualidade. En realidade, moléstalle calquera pregunta que non se refira ao libro que está promocionando. Así que me limitei a comentarlle que a política española sería unha excelente inspiración se algún día quería deixar de ser o demon dog, o can rabioso da literatura que lle encanta facer que é, e prefire ser o demo a secas, un trasno. E iso que cando llo dixen non sabía o da presunta detención de Rodrigo Rato.
Que Rato, que cando portavoz da oposición conservadora ao Goberno de Felipe González en asuntos económicos criticase acedamente a amnistía fiscal do entón goberno socialista logo se acollese a que ditou o goberno conservador é perfectamente coherente en España, na que os políticos teñen uns principios que comezan e rematan nos intereses dos seus partidos, sempre que non contradigan os propios (os intereses, non os principios). Que un economista que era unha lumbrera chegue a un posto polo que hai puñaladas como director do FMI e o deixe aos poucos, polas consabidas “razóns persoais”, sen que ninguén dea máis explicacións e o que é máis raro, sen que ninguén as pida, establece o nivel de omertá financeira, política e mediática desta sociedade. Que a ese alguén cargado con esas “razóns persoais” lle dean logo o mando de Bankia, o banco máis ou menos público mais grande que quedaba logo de que a banca realmente pública lla regalara Aznar a un colega, roza o inexplicable. E xa afonda no inextricable o argumento do portavoz do PP no Parlamento Europeo, Esteban González Pons, de que “si un partido como el PP no pone ningún obstáculo para que un icono como Rodrigo Rato pase por lo que ha pasado, algún crédito tiene que tener”. É dicir, haille que darlle crédito a un partido “como o PP” (ignoro en que sentido hai que tomar iso) que podendo obstaculizar que un icono como Rodrigo Rato pase polo que pase, non o faga. Por que pasou Rodrigo Rato? Por que se investigue se se acolleu a unha a amnistía fiscal, se tiña diñeiro negro e outras actividades que, se xa son feas nun cidadán corrente, son xa como para chamarlle de todo a alguén que leva toda a vida dicíndolle aos demais que teñen que sacrificarse e velando porque o fagan pola forza se non o fan de grado.
“Aquí non hai complexidade narrativa ningunha”, diríame Ellroy. “Todo iso pasou, ou non, á vista de todo o mundo, sen ter que extorsionar a ninguén. Foi, como din vostedes, como roubar a un cego”. É certo, o único elemento novelesco foi ese xesto policial de facerlle baixar a cabeza Rato cando o metían no coche, como se ve en todas as series. E esa posiblemente vai ser a súa única condena.
O dos escándalos de corrupción son como os espectáculos de fogos de artificio. Producen ruído e asombro, parece que acougan, volven con novos bríos, nun momento parece que se repiten pero en realidade son consecuencias dos anteriores… Nos fogos de artificio hai unha traca final, e despois reina a tranquilidade e o silencio, pero a esa fase non chegamos, e temo que non chegaremos. Levamos tempo nun continuo crescendo. Os últimos surfistas que cabalgan nas ondas do escándalo público son os acreditados xuristas Vicente Martínez-Pujalte e Federico Trillo, de acrisolada traxectoria política no Partido Popular, que entre servizo á patria e servizo á cidadanía, déronlle tamén servizo a unha construtora de Valladolid, compatibilizando uns e outros, co correspondente permiso das Cortes Españolas. Enténdase. Non é que o señor Martínez Pujalte lle levase a un cuñado o preito dun despedimento improcedente. Ou o ilustre don Federico Trillo puxese todo o seu saber xurídico, con vento de levante, a favor duns ilusionados emprendedores compañeiros de facultade dun sobriño que querían montar unha startup. En realidade, os altísimos cargos do PP cobraron arredor de cen mil euros ao ano (un por riba varios anos, outro por baixo un só ano) por “asesorías externas” a unha empresa construtora que facturaba por aqueles anos un cento e moito pico de millóns de euros en obra pública á Junta de Castilla y León, casualmente en mans do mesmo partido que Pujalte e Trillo (digo casualmente, porque xa se sabe que fóra dous ou tres sitios, ou gobernan uns ou gobernan outros, e aquí estaban uns). Ao parecer, as asesorías externas, como o seu nome parece suxerir, consistían en ver con quen se podían fusionar ou amigar. Non debe ser traballo fácil, porque de feito non atoparon ninguén con quen facelo, nin sequera ninguén con quen tentalo. Ou iso parece, porque non hai papeis, ou diso se queixa Facenda. Segundo declarou Martínez Pujalte, unha vez ao mes, quedaba para xantar co conselleiro delegado de Collosa (que así se chamaba a construtora), e cobraba 5.000 euros. A vostedes pódelles parecer moi doado xuntarse con alguén e dicirlle: “Oes, fulano, que non hai nada que pague a pena fusionar, son 5.000. Eu, de entrante, camaróns”, pero para saber que non hai nada, hai que saber moito. Eu non me atrevería a ser así de categórico. Ao mellor chega un, e por 2.500 dille que hai algo fusionable.
O caso é que mentres Trillo se indigna –que por algo foi Ministro de Defensa, fixo de trilero cos restos duns militares accidentados e mesmo invadiu un penedo que nos ocuparan os mouros- pola falta de intimidade fiscal, Martínez Pujalte recoñece que a cousa non foi moi ética, pero legal si. A clase política española usa “legalidade” como os pequenos o de “casa” nos seus xogos. Se algo non fose “legal” non estaríamos facendo declaracións, estimado político/a. Estaríamos pedindo o terceiro grao por bo comportamento. Ou non. Porque no caso das asesorías non se sabe en que consistiron, pero si que é legal. No caso de Marcos Benavent sábese de pe a pa todo. Este exalto cargo de la Diputación de Valencia gravou durante varios anos centos de conversas cos seus colegas do PP, e non precisamente sobre fútbol ou paellas, senón sobre cobro de comisións por contratos públicos. As gravacións están en poder da fiscalía desde o verán pasado, pero ao mellor non son válidas, porque quen as entregou non foi quen as gravou, senón o seu exsogro.
Antonte participei na presentación do libro de Antón Losada Los ricos vamos ganando. O título está sacando da frase do multimillonario Warren Buffet, “claro que hai loita de clases. Pero é a miña clase, a dos ricos, a que empezou esa loita. E imos ganando”. Buffet, que está sempre entre os cinco máis ricos do mundo, afirmou non entender por que a súa secretaria paga un 33% de impostos mentres el, que gana considerablemente máis, non sube do 19% a porcentaxe do que ten que ingresar. O libro de Losada asegura, en liñas xerais, que os ricos fartáronse de ter que subvencionar o estado de benestar, e que a crise non foi un paso en falso do que nos podemos recuperar todos, ou a maioría, antes ou despois. Non, foi un cambio de sistema e as cousas non volverán ser como antes. Ou si, volverán ser como moito antes. Como no tempo dos señores e dos vasalos, e imaxinen que papel lles tocou xogar.
Porque “o diñeiro xa só compra forza para manter o poder nos países pobres. Nos países ricos patrocina ideas”, asegura Losada. Hai que asegurarse que a xente elixe a opción axeitada, para que elabore as leis adecuadas, que volvan os excesos laborais ao rego, e manteña as exuberancias expresivas dentro dos límites que lle pete á autoridade gobernativa, como antes, sen xuíces polo medio (niso consiste a famosa Lei Mordaza). E por se acaso, non sexa que, a mellor idea a propagar é a da antipolítica. A de que a política non vale para nada. Ou aínda máis: a política é corrupción, indefectiblemente. Os políticos queren o poder para corromperse, para prevaricar, para ditar medidas inxustas son pleno coñecemento. O que non se sabe é por que. Ben, si, por cartos. Ou por uns regalos de chichinabo, nalgúns casos. Pero parece que son como os xefes de Spectra nas películas de 007, que buscan o mal polo mal, dominar o mundo para acabar con el, cando xa están tan a gusto nunha base secreta de moito pistón e todas as comodidades, atendidos por unha chea de xente guiadiña e sen sindicar.
Os políticos presuntamente corruptos téñense que poñer chulos ou agachar a cabeza, segundo como lles vaia no partido. E andar nos titulares, pero, que pasa con quen lles paga? Os empresarios que obtiveron beneficios e prebendas como moito prestan declaración como pobres vítimas dunha extorsión. A situación lembra a dos adúlteros nas lexislacións musulmás, que castigan unicamente ás mulleres cando é un delito que necesariamente precisa dous autores. Quizais vostedes non se enteraron —apenas se tratou nos medios— de que un dos nosos empresarios máis ilustres, o presidente do Real Madrid, Florentino Pérez, pasou pola Audiencia Nacional a intercambiar información cun maxistrado sobre unha gravación que revelaba que lle pagara 300.000 euros ao conseguidor da trama Púnica, Alejandro de Pedro para “contrarrestar a la prensa en sus campañas con jugadores” (?). O xuiz preguntoulle se De Pedro lle pedira cartos para o PP, e Florentino respondeulle, literalmente: “Me molesta mucho la pregunta. Yo tengo muchos años, tengo una empresa que tiene doscientos y pico mil trabajadores… La respuesta es no. Si me conociera usted, no se habría atrevido a hacerme esa pregunta. No hay sobres ni dinero. Ni en negro ni en blanco”. “A ver si vamos sabiendo quien manda aquí”, faltoulle dicir.
